Bent u getrouwd en hebt u kinderen? Dan kan u best zo snel mogelijk beginnen met successieplanning. Als uw partner sterft en u blijft alleen achter met de kinderen, dan is mogelijks de wettelijke regeling niet zo optimaal voor u.
Om dit te vermijden kan u samen met uw partner alle opties overwegen om zo een oplossing te vinden die het best aan uw situatie is aangepast.

1. Gemeen recht 

Indien er geen huwelijkscontract is en men getrouwd is onder het wettelijk stelsel en een van de echtgenoten vooroverlijdt, dan erft de langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik van de helft van het gemeenschappelijk vermogen.
De kinderen erven van die helft van het gemeenschappelijk vermogen de blote eigendom. De andere helft van het gemeenschappelijk vermogen blijft in volle eigendom bij de langstlevende partner.

Bij het wettelijk stelsel behoort de gezinswoning tot het eigen vermogen indien de gezinswoning gekocht is voor het huwelijk of geërfd is. Als de echtgenoot-eigenaar zou overlijden, dan verwerft de langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik en verwerven de kinderen de blote eigendom. Als de gezinswoning gekocht is tijdens het huwelijk, dan behoort de gezinswoning tot het gemeenschappelijk vermogen. Dan zou de langstlevende echtgenoot de helft van de woning behouden en erft hij het vruchtgebruik op de andere helft, waardoor de kinderen de helft in blote eigendom erven.

Als bij het stelsel van scheiding van goederen de gezinswoning volledig eigendom is van een van de echtgenoten, dan erft de langstlevende partner bij diens overlijden het vruchtgebruik op de volledige woning en erven de kinderen de blote eigendom van de volledige woning. 

De langstlevende echtgenoot is vrijgesteld voor erfbelasting op de gezinswoning. De kinderen betalen erfbelasting op de waarde van de blote eigendom. Dat zorgt ervoor dat hoe meer woning er in de nalatenschap valt, hoe meer erfbelasting de kinderen moeten betalen bij het eerste overlijden. 

De regels voor de gezinswoning gelden in principe ook voor de andere onroerende goederen en voor de roerende goederen, evenwel is de langstlevende partner hiervoor niet vrijgesteld.

Recent is er wel een vrijstelling op een gedeelte van roerende goederen (in Vlaanderen op de eerste 50.000 euro) bijgekomen. 

2. Bescherming partner

Indien men de andere echtgenoot wil beschermen zijn er verschillende opties.

Onder het wettelijk stelsel kan men een keuzebeding in het huwelijkscontract opnemen. Met dat beding kan de langstlevende partner kiezen wat hij of zij uit de gemeenschap wil erven in volle eigendom of in vruchtgebruik en wat niet. Er kan ook een keuzelegaat toegevoegd worden. De partner heeft dan de bevoegdheid om een keuze te maken uit de nagelaten goederen uit het eigen vermogen. Hierdoor kan hij of zij de volledige nalatenschap verwerven.
Ook bij het stelsel van scheiding van goederen is het keuzelegaat een goede optie.

De partners kunnen verder opteren voor een verblijvingsbeding waarbij de langstlevende echtgenoot de volle eigendom van het gemeenschappelijk vermogen krijgt. 

Een keuzebeding is flexibeler dan het verblijvingsbeding, maar het nadeel is wel dat de langstlevende net na het overlijden van de partner moeilijke keuzes moet maken. Daarom wordt vaak aangeraden om vooraf al een basisscenario in gedachten te hebben. Indien men ervoor kiest om de gezinswoning bij de langstlevende te houden, biedt dat het voordeel dat er geen erfbelasting moet worden betaald bij het eerste overlijden en heeft de langstlevende de vrijheid om zelf te beslissen of en wanneer hij of zij de woning wil verkopen. 

Best maakt u ook een zorgvolmacht op. Daarmee geeft u uw partner het recht om uw zaken te behartigen als u niet langer in staat bent om beslissingen te nemen. Om te vermijden dat de familie ruzie maakt over wat er gebeurt met de minderjarige kinderen, is het belangrijk om een voogdijregeling voor te stellen in de zorgvolmacht.

3. Bescherming kinderen

Indien men de kinderen wil bevoordelen, kan men het best schenken. U kan ervoor kiezen om per  drie jaar een deel van de woning te schenken. Zo vermijdt u dat u in de hogere belastingschalen terecht komt. U kan daarbij ook een voorbehoud van vruchtgebruik opnemen, waardoor u als ouder een vangnet behoudt. Ondanks dat de schenkbelasting laag is, is het evenwel niet altijd goedkoper dan nalaten. Een pand kan ook tegen het voordelige tarief van 3% geërfd worden (op de eerste schijf van 50.000 euro per kind), terwijl op het moment van de schenking niet alleen schenkbelasting, maar ook notariskosten verschuldigd zijn.

4. Bescherming kleinkinderen

Men kan via een testament of via een schenking een deel van het vermogen aan de kleinkinderen laten toekomen.
Ook kunt u via verzekeringsproducten aan successieplanning doen voor de kleinkinderen. Zo kan u geld storten in een tak 21- of tak 23-verzekering en kan u zichzelf als verzekerde aanduiden en het kleinkind als begunstigde.
Indien u overlijdt, gaat automatisch de opgebouwde spaarpot in de verzekering naar dat kleinkind. Maar is dat kleinkind nog minderjarig, dan komt het geld op een (geblokkeerde) spaarrekening te staan. De ouders kunnen eventueel beslissen om het geld anders te gaan beleggen, maar dan moet dat via de vrederechter

5. Ongelijke bescherming kinderen

Als u één of meerdere van uw kinderen wil bevoordelen ten opzichte van de andere(n), dan mag u niet vergeten dat kinderen altijd recht hebben op het voorbehouden gedeelte van uw erfenis, ofwel de reserve. Dat is de helft van uw vermogen, te verdelen over het aantal kinderen. Echter, als het vermogen van de ouders tijdens het huwelijk opgebouwd is, kunnen de kinderen hun reserve pas opeisen bij het overlijden van beide ouders.