Wanneer u alleenstaand bent met een aantal waardevolle bezittingen heeft u zich misschien al eens de volgende vragen gesteld: ‘Wat als ik er niet meer ben? Wat gebeurt er met mijn bezittingen als ik kom te overlijden?’ 

De antwoorden daarop hangen in hoofdzaak af van het feit of u al dan niet een testament of andere wilsbeschikking heeft opgesteld. Indien u heeft opgemaakt of laten opmaken, bepaalt de wetgever de verdeling van uw erfenis.

1.    U heeft niets geregeld en u heeft nog ouders, (half)broers of (half)zussen)

Als alleenstaande zonder kinderen en zonder broers of zussen komt uw nalatenschap toe aan uw ouders.
Natuurlijk op voorwaarde dat zij nog in leven zijn. Zij erven elk de helft van de nalatenschap en doen dit tegen dezelfde tarieven als kinderen.

In het geval u ook nog broers en zussen heeft, wordt uw erfenis verdeeld onder uw ouders en broers en zussen.
Wanneer beide ouders nog in leven zijn, krijgen uw vader en moeder samen de helft van de nalatenschap en gaat de andere helft naar uw broers en zussen. Wanneer er slechts nog één ouder in leven zou zijn, dan krijgt die een vierde.
De broers en zussen ontvangen dan de overige drie vierde.

Indien enkel nog uw broers in zussen in leven zijn, dan gaat uw volledige erfenis naar hen. Is een van hen overleden, dan zullen de kinderen van de overleden broer of zus in de plaats treden, ook wel ‘plaatsvervulling’ genoemd.

De verdeling van uw erfenis is echter iets complexer indien er ook sprake is van halfbroer(s) of halfzus(sen).
In dat geval wordt er gebruik gemaakt van de techniek van de kleine kloving. De nalatenschap (of het deel dat niet toekomt aan de nog levende ouders) wordt dan in twee gelijke delen verdeeld tussen de vaderlijke en moederlijke lijn. Volle broers en zussen kunnen erven in beide lijnen, terwijl halfbroers en -zussen alleen erven in de lijn van de gemeenschappelijke ouder met de erflater.

2.    U heeft niets geregeld, u heeft geen broers of zussen en uw ouders zijn overleden

Wanneer u geen kinderen, geen broers of zussen en ook geen ouders meer heeft, dan gaat uw erfenis naar uw ooms of tantes, of naar uw neven en nichten enzovoort. De zogeheten ‘vierde orde’. Hier is er sprake van de grote kloving waarbij de ene helft van de erfenis overgaat naar de afstammelingen aan vaderszijde, terwijl de andere helft overgaat naar de ascendenten aan moederzijde.

Indien ook zij ontbreken, is er sprake van een erfloze nalatenschap en gaat alles naar de Belgische Staat.

3.    U wilt zelf bepalen naar wie uw erfenis gaat

Voor de wetgever bestaat iemands totale vermogen uit twee delen: (i) de helft bestemd voor de reservataire erfgenamen en (ii) het beschikbaar deel. De door de wet aangewezen reservataire erfgenamen zijn uw eventuele huwelijkspartner en uw eventuele kinderen. Zij hebben steeds recht op het reservatair deel. Het tweede gedeelte kan u echter vrij over beschikken.

Voor een single zonder kinderen speelt de bovenstaande regeling echter niet. U kan volledig vrij beschikken over uw gehele nalatenschap. U kan uw hele vermogen nalaten aan een derde (een vriend, één broer of zus, een neef of nicht, een goed doel, … .

Niemand uit uw familie kan dus aanspraak maken op uw erfenis als u dat niet wenst. Daarop is echter wel één belangrijke uitzondering. Namelijk wanneer uw ouders behoeftig zouden zijn, in dat geval hebben zij recht op onderhoudsgeld dat uit de nalatenschap wordt gehaald. De door u aangeduide erfgenaam – wie het ook mag zijn – kan daar niet onderuit.
Vaak zal dit onder de vorm zijn van een maandelijkse lijfrente of een kapitaal.