Op 22 december 2021 heeft de Europese Commissie een ingrijpende ontwerprichtlijn gepubliceerd. Het doel van dit voorstel is om het misbruik van lege entiteiten voor oneigenlijke belastingdoeleinden te bestrijden. De ontwerprichtlijn acht dit doel te bereiken door ervoor te zorgen dat entiteiten in de Europese Unie die geen of minimale economische activiteiten ontplooien, uit te sluiten van belastingvoordelen en geen financiële lasten voor de belastingbetaler met zich meebrengen. 

A.   De problematiek van brievenbusmaatschappijen

Shell-vennootschappen of brievenbusmaatschappijen  worden vaak gebruikt voor agressieve belastingplanning of belastingontduiking. Bedrijven kunnen financiële stromen via lege vennootschappen leiden naar landen waar geen of zeer lage belastingen worden geheven, of waar belastingen gemakkelijk kunnen worden omzeild. Evenzo kunnen sommige particulieren gebruik maken van lege vennootschappen om activa (nl.  onroerend goederen) af te schermen van belastingen, hetzij in het land waar zij wonen, hetzij in het land waar het onroerend goed zich bevindt.

De voorgestelde nieuwe maatregelen zullen transparantienormen vooropstellen voor het gebruik van lege vennootschappen, zodat misbruik gemakkelijker door de belastingautoriteiten kan worden opgespoord. Aan de hand van een aantal objectieve indicatoren met betrekking tot inkomen, personeel en bedrijfsruimten zal het voorstel de nationale belastingautoriteiten helpen om entiteiten die louter op papier bestaan, op te sporen.

 B.   De risico-ondernemingen

De niveaus van indicatoren vormen een soort "gateways". In het voorstel worden exact drie gateways vastgesteld.
Als een vennootschap alle drie de gateways voorbijgaat, zal zij jaarlijks via haar belastingaangifte meer informatie aan de belastingdienst moeten verstrekken. Het gaat om volgende drie gateways:

* Meer dan 75% van het inkomen (of van bepaalde activa) van de onderneming bestaat in de voorgaande
  twee belastingjaren uit “relevante opbrengsten”, zijnde passief inkomen (o.m. interesten, royalties, dividenden,
  meerwaarden op aandelen, onroerend inkomen, ander inkomen uit private vermogensgoederen
  met een waarde van >1 miljoen EUR,…);
* Het merendeel van de activiteiten/inkomstenstromen zijn grensoverschrijdend (60% van de inkomstenstromen
   of van de activa); en
* De onderneming heeft het beheer van haar dagelijkse activiteiten én de besluitvorming over belangrijke functies
  in de twee voorgaande belastingjaren uitbesteed.

C.   De gevolgen

Indien een vennootschap als een lege vennootschap wordt beschouwd, zal zij geen aanspraak kunnen maken op belastingvermindering en de voordelen van het netwerk van belastingverdragen van haar lidstaat en/of niet in aanmerking komen voor de behandeling uit hoofde van de moeder-dochter-richtlijn en de interest- en royaltyrichtlijn.
Om de tenuitvoerlegging van deze gevolgen te vergemakkelijken, zal de lidstaat waarvan de onderneming ingezetene is, ofwel weigeren een certificaat van fiscale woonplaats af te geven aan de lege vennootschap, ofwel in het certificaat vermelden dat de vennootschap een lege vennootschap is.

Bovendien zullen betalingen aan derde landen niet worden behandeld als betalingen die via de lege vennootschap lopen en zullen zij worden onderworpen aan bronbelasting op het niveau van de entiteit die aan de lege vennootschap heeft betaald. Inkomende betalingen zullen derhalve worden belast in de staat van de aandeelhouder van de lege vennootschap. Er zullen relevante gevolgen gelden voor lege vennootschappen die onroerende activa bezitten voor privégebruik door vermogende particulieren en die als gevolg daarvan geen inkomstenstromen hebben.
Dergelijke activa zullen worden belast door de staat waar de activa zich bevinden, alsof zij rechtstreeks eigendom waren van de natuurlijke persoon.

D.   Inwerkingtreding

De Commissie voorziet in de richtlijn een implementatie in het nationaal recht tegen 30 juni 2023 en een inwerkingtreding vanaf 1 januari 2024. De vraag rijst of ontwerp er in zijn huidige  vorm zal doorkomen, en of deze deadline gehaald zal worden.