De afschaffing van de harmonisatiecoëfficiënt in de pensioenberekening van zelfstandigen heeft verregaande gevolgen voor het aanvullend pensioen. Door de gelijktrekking dalen de sommen die de zelfstandige bedrijfsleiders via een individuele pensioentoezegging (IPT) fiscaalvriendelijk kunnen sparen.

Een onderneming kan voor haar bedrijfsleider een IPT afsluiten en daarvoor bijdragen storten. De bijdragen zijn fiscaal aftrekbaar voor de onderneming als een beroepskost. Echter op voorwaarde dat er voldaan is aan de zogeheten
80%-regel. Deze regel houdt in dat bij pensionering de som van het wettelijk pensioen en het aanvullend pensioen niet hoger mag zijn dan 80% van de laatste normale bruto jaarbezoldiging van de bedrijfsleider.

Elk jaar opnieuw wordt de 80%-grens berekend, maar op dat moment is uw exacte wettelijk pensioen natuurlijk nog niet gekend. Daarom wordt er gebruik gemaakt van een schatting van uw wettelijk pensioen. En het is net die schatting die nu verandert door de circulaire van 31 maart 2022.

1.    Wat wijzigt er precies?

In het verleden werd een correctiecoëfficiënt (ook harmonisatiecoëfficiënt genoemd) toegepast bij de berekening van het wettelijk pensioen voor zelfstandigen. Sinds 2021 werd deze echter afgeschaft.

De fiscus zegt nu dat de schatting van het wettelijk pensioen proportioneel dient berekend te worden voor de loopbaanjaren waarvoor de correctiecoëfficiënt wel of niet van toepassing is. Dit houdt in dat:

 -        voor de jaren als zelfstandige vóór 2021 wordt het wettelijk pensioen geschat op 25% van de brutobezoldiging
       van 2020, zonder dat het resultaat lager of hoger mag zijn dan respectievelijk het vast te stellen minimum-
       of maximumpensioen voor het betreffende jaar;

 -        voor de jaren als zelfstandige vanaf 2021 wordt het wettelijk pensioen geschat op 50%
       van de (begrensde) brutobezoldiging van het jaar van berekening;

 -        voor eventuele jaren als loontrekkende (zowel deze voor als vanaf 2021) geldt eveneens
       het percentage van 50%;

 -        tevens dient er steeds rekening te worden gehouden met een minimumpensioen (jaarlijks te indexeren).

Het percentage van 50% komt voort uit de berekeningswijze voor werknemers. Met de gelijkschakeling van de wettelijke pensioenen van werknemers en zelfstandigen wordt dit percentage nu overgenomen voor zelfstandigen.

2.    Gevolgen van de wijziging

Door het schattingspercentage van 25% naar 50% te verhogen wordt het maximale aanvullend pensioenkapitaal dat u binnen uw pensioenplan(nen) kunt opbouwen verlaagd. Uw wettelijk pensioen wordt immers hoger ingeschat.

Als gevolg van de gelijktrekking zullen er voortaan minder premies kunnen worden gestort voor de IPT, wat natuurlijk minder interessant is voor de onderneming zelf.

3.    Retroactieve werking

 Volgens de circulaire van 31 maart 2022 treedt bovenstaande regeling retroactief in werking en gaat zij in vanaf aanslagjaar 2022 (inkomstenjaar 2021). Dit brengt met zich mee dat ze van toepassing is op de premies die al gestort werden in 2021, toen er helemaal nog geen sprake is van deze circulaire.

Hierdoor is de kans reëel dat een onderneming vorig jaar en ook al dit jaar heel wat sommen heeft gestort die niet meer volledig fiscaal aftrekbaar zijn.

4.    Administratieve tolerantie?

De fiscus zal de overschrijding voor 2021 en eventueel 2022 door de vingers zien, mits het teveel betaalde premiegedeelte voor 2021 en eventueel 2022 in het daaropvolgende jaar rechtgezet wordt (lees: in mindering gebracht wordt van de te betalen premie).

De premie-excedenten dienen hiervoor in de overlopende rekening 49 in de boekhouding voor boekjaar 2022 opgenomen te worden. De overgedragen excedenten worden dan beschouwd als een voorschot op de premie van 2023. Dit standpunt is dan ook formeel bevestigd door de administratie in een addendum bij de circulaire van 31 maart 2022
(circulaire van 29 augustus 2022).