De wet van 19 januari 2022 houdende Boek 2, Titel 3 ‘Relatievermogensrecht’ en Boek 4 ‘Nalatenschappen, schenkingen en testamenten’ van het Burgerlijk Wetboek is gepubliceerd in het Belgisch staatsblad op 14 maart 2022.
Met deze publicatie wordt de hervorming van het Burgerlijk Wetboek vervolgd. De eerste boeken die vernieuwd zijn en in werking traden, zijn Boek 8 ‘Bewijs’ en Boek 3 ‘Goederen’. Deze boeken zijn in werking getreden respectievelijk op
1 november 2020 en 1 september 2021.

Bij de inwerkingtreding van Boek 2, Titel 3 en Boek 4 dient wel opgemerkt te worden dat de bepalingen betreffende het erfrecht, schenkingen, testamenten en huwelijksvermogensrecht reeds hervormd werden door de wetten van 31 juli 2017 en 22 juli 2018. Het doel van deze codificatie was voornamelijk het actualiseren van de teksten, waar nodig ze duidelijker en leesbaarder te maken en ze in een logischere structuur onder te brengen. Door de invoering van die bepalingen in het nieuw Burgerlijk Wetboek probeert men coherentie te verwezenlijken ten aanzien van de overige boeken. Er zijn geen nieuwe concepten of nieuwe regels ingevoerd rekening houdend met de recente wijzigingen.

Boek 2, Titel 3 en Boek 4 treden in werking op 1 juli 2022.

A.   Boek 2, Titel 3: Relatievermogensrecht

Het is de bedoeling van de wetgever om in Boek 2 van het nieuw Burgerlijk Wetboek drie titels in te voeren: (i) Personen, (ii) Familie en (iii) Relatievermogensrecht. Er wordt nog gewerkt aan de codificatie van de eerste twee titels.
Titel 3 vormt een vervolg op de hervorming door de wet van 22 juli 2018. Dit houdt in dat de gecodificeerde titel enkel handelt over het Huwelijksvermogensrecht. De bepalingen die betrekking hebben op de wettelijke samenwoning zijn dus nog niet opgenomen in de codificatie. Er moet eerst nog overwogen worden of en hoe de wettelijke samenwoning hervormd wordt.

De hervorming van het huwelijksvermogensstelsel in 2018 werd in grote lijnen beheerst door drie doelstellingen:
(i) Een verfijning van de regels van het wettelijk stelsel, (ii) Een betere wettelijke omkadering van het stelsel van scheiding van goederen en van de bedingen die de echtgenoten daaraan kunnen toevoegen en (iii) Een zoektocht naar nieuw evenwichten inzake de positie van de langstlevende echtgenoot in het huwelijksvermogensrecht en het erfrecht.

Doelstelling 1. Het huwelijksvermogensrechtelijk statuut van goederen en rechten in het wettelijk stelsel zorgen op een aantal punten voor problemen. De wetgever heeft er niet voor gekozen om een globale hervorming van het wettelijke stelsel door te voeren, maar wel om binnen het bestaand kader een oplossing te bieden voor de voornaamste knelpunten.  

Doelstelling 2. Het oud Burgerlijk Wetboek voorzag enkel in een summiere wettelijke regeling van het stelsel van scheiding van goederen. Het was dan ook de bedoeling met die wet om een uitgebreidere wettelijke omkadering te voorzien zodat een aantal knelpunten beslecht werden. Zo werd bijvoorbeeld voorzien in clausules die de echtgenoten in hun huwelijkscontract kunnen opnemen om de gevolgen van de scheiding van goederen te verzachten.

Doelstelling 3. De wetgever heeft met de nieuwe wet rekening willen houden met de veranderde maatschappelijke realiteit. Er zijn nu meer rechten voor de langstlevende echtgenoot die concurreren met de meer verre verwanten van de overledene. A contrario zijn er ook meer mogelijkheden om de langstlevende echtgenoot in onderlinge overeenstemming te onterven ingevoerd, rekening houdend met het bestaan van nieuw samengestelde gezinnen.

B.   Boek 4: Nalatenschappen, schenkingen en testamenten

De hervorming die plaatsgevonden heeft rond dit topic was uitgebouwd rond drie krachtlijnen, namelijk:

Krachtlijn 1. De wijziging van de regels met betrekking tot de erfelijke reserve. Aan de ene kant wordt de reserve van de ouders afgeschaft en aan de andere kant wordt de reserve van de kinderen gewijzigd.

Krachtlijn 2. Wijziging van de regels met betrekking tot de melding van giften en de aanpassing van de regels met betrekking tot de verdeling. Het systeem van de melding zorgt voor gelijkheid tussen de erfgenamen van de overledene.

Krachtlijn 3. Versoepeling van het verbod op overeenkomsten over toekomstige erfopvolging. Ouders en kinderen kunnen nu onder bepaalde voorwaarden overeenkomsten over erfopvolging sluiten.